Door Wouter van der Schaaf – In de eerste bijdrage over online lesgeven gingen Marlien Hammink en Savanna Mooi in op het sociaal emotioneel welzijn van leerkracht en leerling. Maar hoe kan je als leerkracht via online onderwijs vorm geven aan betekenisvol onderwijs? In twee gesprekken uit twee scholen gaan Cynthia Kok en Marlien hier verder op in.
“Online betekenisvol onderwijs geven betekent zorgen voor continuïteit en herkenbaarheid van de leerkracht” luidt het directe antwoord van Marlien Hammink. “Juist bij online onderwijs is het belangrijk er elke dag weer in te slagen de fysieke afstand te overbruggen. Dat is mogelijk door in vrijwel alle filmpjes, lessen en kennisoverdracht de leerkracht voor de kinderen herkenbaar in beeld te brengen. De persoonlijke aanwezigheid van de leerkracht is van groot belang. Nog meer dan in het schoollokaal is de leerkracht de spil.” Cynthia Kok van de Curtevenneschool in Kortenhoef herkent zich hierin en brengt dit uitgangspunt dagelijks in de praktijk met de leerlingen van groep drie. “Ik heb elke dag alle snuiten in beeld. En omgekeerd hebben alle leerlingen van groep drie heel veel contact met mij. Individueel, klassikaal, in groepjes. Ik probeer daarbij zo voorspelbaar mogelijk te werken, net als in de klas. Herkenbaarheid en continuïteit zijn echt van belang”. Maar er is ook de continuïteit en herkenbaarheid van de dagindeling. “Die is vrij strak”, zeggen beiden. Het ritme van de dag. “Eerste ‘meet’, tweede ‘meet’. Instructiemomenten en individuele begeleiding.”
Haar leerlingen waren goed voorbereid op de januari-lockdown: “Vanaf de zomer tot nu hebben we Google Classroom actief ingezet. Daardoor kenden ze de techniek. Die voorbereiding vormt een deel van het succesvol werken op dit moment. We stonden per direct startklaar.” Marlien: “Ook op de OBB hebben we ons na de eerste lockdown gericht op de versterking van het hybride onderwijs, op de vraag hoe we ons onderwijs op afstand interactiever kunnen maken. Externe scholing van Sander van Acht van bureau Flooow heeft ons verder op weg geholpen.”
“Ik heb elke dag alle snuiten in beeld”
Nu de kinderen thuis zijn is de balans tussen digitaal en papier van belang bij betekenisvol onderwijs. “Wij hebben er bewust voor gekozen om niet álles digitaal aan te bieden en op de computer te laten maken”, zegt Marlien. “Alleen al vanwege het onderhouden van de motorische vaardigheden en de afwisseling in activiteiten blijven schrijven en schrift belangrijk.” Toch is het online bekijken van de motorische vaardigheden niet eenvoudig. Cynthia: “Het is zeker lastig om de schrijfvorderingen heel precies te kunnen begeleiden. In de klas neem je dat mee als je rondloopt, kan je ter plekke – zeg maar – de hand recht zetten. Nu probeer ik zo veel als mogelijk proactief mee te kijken, probeer in te grijpen waar het kan maar soms moet ik de ouders berichten als iets niet goed gaat.”
En dan is er ook nog de paradox van geconcentreerd leren in de volle klas en alleen thuis werken. Cynthia valt op “dat veel kinderen in de klas minder snel zijn afgeleid en geconcentreerder kunnen werken dan thuis. Hier in het lokaal is er toezicht, begeleiding, zijn er regels en routine en is iedereen in de omgeving geconcentreerd aan het werk. Thuis lijkt e
r altijd wel een afleiding te zijn. Je zou denken dat het net andersom zou zijn. Maar echt, thuis is veel meer ruis. Iets om rekening mee te houden.”
Het online lesgeven vergt aangepaste vormen van instructie. Marlien: “Online lesgeven vraagt heel nauwkeurig werken, juist omdat de spanningsboog om de aandacht erbij te houden bij leerlingen vrij kort is. De instructies zijn in de regel kort. Het is precisiewerk. Alleen al daarom is het belangrijk dat leerlingen de ondersteunende instructiefilmpjes ter ondersteuning op elk gewenst moment kunnen openen.” Ook Cynthia ervaart het fikse verschil. “Online werken vraagt van mij dat ik vaker check of de kinderen de instructie hebben begrepen. Ik moedig de kinderen ook aan om altijd ‘langs te
komen’ voor extra instructie. En dan is er natuurlijk ook nog dat online instructie bij jongere kinderen verwarrend kan werken: wat in beeld komt is niet altijd het zelfde als het geluid en dan hebben zij ook nog het werk voor zich. Dat vraagt veel van hen.”
Zowel Cynthia als Marlien kennen veel belang toe aan het geven van betekenisvol onderwijs over de volle breedte. “Dus elke dag een filmpje met “123Zing!” of een teken-, knutselopdracht. Gisteren deed ik ‘Ga naar buiten en zoek de grootste modderplas’. Ik kreeg heel wat leuke foto’s terug.” Ook bij de OBB zoeken de leraren de breedte en afwisseling. “Er is veel meer ruimte voor creativiteit gekomen. Elke dag zijn er opdrachten met bewegingsactiviteiten. Bewegingsbingo, gymlessen in huis. We zoeken in alles de mogelijkheden die er zijn. We slagen er in om steeds meer afwisseling te bieden. Zo is onderwijs betekenisvol in de volle breedte!”
